Bloggið

Ég bregði mér stundum á Vantra, þar sem starfsfólkið var næstum því búið að drepa mig munið þið. Mér þykir ágætt að fá mér nocaf (kaffi sem er ekki kaffi) og skoða mannlífið, lesa (ég les þar stundum greinar og glærur fyrir skólann og svoleiðis). Yfirleitt alltaf hægt að fá sæti, aldrei troðið og afslappað andrúmsloft.

En já, í síðustu viku kom inn kona með lengsta hárflóka (dreadlocks) sem ég hef á.ævi.minni.séð. Takið eftir rauðu örinni á myndinni....þar enduðu lokkarnir. Er aldrei sjampólykt af hárinu hennar? Hvernig þurrkar hún hárið? Þarf hún að binda hárið upp þegar hún fer á dolluna? Ætli sé ekki leiðinlegt að finna aldrei vindinn leika um hárið (elska það þegar ég er að sigla einhvers staðar eða keyra í safaríbíl í Afríku). Svo margar spurningar.....Síðast en ekki síst....HVERS VEGNA?

Ég ruglaðist á dögum. Ég hélt að frétt á mbl.is í gær varðandi sælgætisát Íslendinga væri gabb. En í gær var 31. mars. Ekki 1. apríl.

Sjokkið þegar ég komst að því að fréttin væri ekki uppspuni, var algjört:

• Ég get ekki trúað því að hvern laugardag sé 8 tonna af sælgætis neytt af nammibörum Íslands (og þetta eru tölur einungis af nammibörum).
• Ég þori ekki að trúa því að við neytum um 800 tonna af sælgætis (á laugardögum) ár hvert.
• Ég vil ekki trúa því að samanlagt neyti Íslendingar 6000 tonna af sælgætis ár hvert. Það er eins og meðal stórt skemmtiferðaskip.
• Ég neita að trúa því að við borðum að meðaltali 19 kg af sælgæti á mann, á ári. Í þessum tölum eru líka börn sem oft eru ekki meira en 19 kg sjálf. Þau borða þá þyngd sína í sælgæti á ári.
• Ég staðfastlega ætla ekki að trúa því að við eyðum um 1.2-1.5 milljörðum á ári í sælgæti. Hvað kostar t.d. að kaupa nýjar græjur á barnadeild spítala? Er einhver að kvarta um kreppu?

Þessar tölur eru einungis mældar út frá nammibörum Íslendinga á laugardögum. Það skiptir ENGU máli þó að hina dagana sé ekki neitt sælgæti borðað...því 19 kg er svívirðilega hátt. Og mig grunar líka að sælgætis sé neytt aðra daga líka. Ekki í öllum tilfellum. En mörgum. Fyrir utan alla aðra óhollustu sem neytt er eins og gosdrykkja, skyndibita o.fl.

Í ár eru 25 ár frá því ég hætti að borða sælgæti og aðra almenna óhollustu (unnar matvörur, bakarískökur o.þ.h., kex, skyndibita o.fl., o.fl.). Ok kannski ekki allir jafn klikkaðir og ég en bara það að minnka sælgætisneyslu um líkamsþyngd barns væri góð byrjun. Hvernig væri t.d. að stefna að því að borða 1.9 kg af sælgæti á ári í staðinn fyrir 19 kg? Ég hugsa að á allri minni ævi hafi ég ekki náð að borða 1.9 kg af sælgæti, svei mér þá. 

En þetta útskýrir svo margt. Svo, svo margt. Foreldrar, við erum fyrirmynd barna okkar hvað heilbrigða líkamsþyngd sem og tannheilsu varðar. Við verðum að grípa inn í og horfa til framtíðar.

Ég er týpan til að (allt sannar sögur):

• Hella málningu í gólfið ef ég held á málningardós, af því ég lít á úrið.
• Standa heillengi við gangbraut án þess að fara yfir götuna, þó ég sé búin að ýta á takkann og græni karlinn birtist, (bara gleymi að labba yfir).
• Senda sms og setja símann við eyrað og bíða heillengi (hissa á að heyrist ekkert dring, dring).
• Setja headphone-a í eyrun en gleyma að kveikja á ipodinum, í eins og klukkustund (gerist mjög oft samhliða atriði nr. 2).
• Gleyma að ég er að láta renna í bað (er orðin betri með þetta).
• Gleyma því að ég sé að sjóða egg, eða pasta, eða hrísgrjón.
• Standa með bakið í arineld og fatta ekki að kápan mín er að bráðna.
• Kveikja í matseðlinum (óvart auðvitað) á rómantískum veitingastað.
• Fara í hraðbanka og gleyma að taka peninginn.

Það er því ekki að undra að sumir hafi áhyggjur af því hvort ég komist örugglega í gegnum daginn heil og óskemmd (miðað við 15 beinbrot m.a. kjálka-, mjaðma-, 3 handleggs-, viðbeins-, fót- og fleiri brot skil ég það enn betur).

Pabbi minn er eldhræddasti maður á þessarri plánetu. Hann myndi líklega ganga í teflonnærbuxum ef þær væru framleiddar. Það er gott að vera eldhræddur og í ljósi þess að það hefur aldrei brunnið hús ofan af pabba mínum, er það nokkuð vel af sér vikið að vera svona forsjáll. Við bjuggum í stóru húsi þegar ég var yngri og ég man enn eftir rauðu brunaslöngunni sem mig minnir að hafi átt að ná góða leið í kringum húsið. Það var líka slökkvitæki, eldvarnarhurð (sem var svo þung að hún var eins og öryggishurð í bankahvelfingu), eldtefjandi gifs í veggjum (pabbi byggði húsið sjálfur enda húsasmíðameistari), eldtefjandi ull eða eitthvað á milli veggja, eldvarnarmálning, eldvarnarsteypa, eldvarnargler, eldvarnarteppi og reykskynjarar eins og við hin setjum upp ljós, á 100 sm fresti eða svo. Eða þannig var það í minningunni. Svo voru nægilega margar útgönguleiðir til að allir gætu örugglega komist út, hvar sem var í húsinu. Það voru a.m.k. 7 dyr á húsinu (að meðtöldum tveimur svalahurðum). Rúmlega ein fyrir alla fjölskyldumeðlimi (meira að segja ein fyrir páfagaukinn sem kunni ekki að fljúga...hann gat bara labbað en það er önnur saga). Ég er að hugsa til baka að í öllum þeim húsum sem hann hefur byggt fyrir fjölskylduna hafa verið óvenju margar útidyr. Í minningunni litu teikningarnar út eins og jóladagatal (svona sem maður opnar fyrir hvern dag). Ég vonaði pínulítið að myndi kvikna smábál einhvers staðar (án þess að skemma eða skaða neinn) svo pabbi gæti tekið brunaslönguna fram og slökkt hetjulega í bálinu og talað um kosti þess að vera með brunavarnir. Bara svona hans vegna því það var enginn annar með 50 metra brunaslöngu inni í miðju húsi (það var heldur enginn annar með silungafiskeldi í kjallaranum en það er önnur saga). Það gerðist þó aldrei að slangan yrði notuð (sem betur fer auðvitað). Ég hélt að allir pabbar væru svona eldhræddir. Þegar ég var mun yngri talaði ég oft um brunaslönguna hans pabba sem náði næstum því utan um allt hús og væri svört. Skildi ekkert í því að það flissuðu sumir krakkarnir og spurðu mig hvort að pabbi minn væri frá Afríku.

Þegar við skötuhjúin fluttum í okkar eigið húsnæði þurftum við auðvitað að prófa alla reykskynjara 100 sinnum og pabbi kom færandi hendi með brunastiga, slökkvitæki og eldvarnarteppi. Svona „just in case“. Við vorum á 2. hæð í pínulitlu húsi og hefðum vel getað klifrað út um gluggann. Það hefði engu máli skipt hvort við hefðum verið í kjallara, pabbi hefði samt komið með brunastiga. Ég fór oft að pæla í því að ef myndi kvikna í (sem gerðist aldrei sem betur fer) væri ég líklega komin út á götu, búin að setja á mig maskarann, brjóta saman þvott og hella upp á kaffi í ferðabrúsanum, á meðan ég væri að bíða eftir slökkviliðinu. Ég myndi svo rétta vöskum slökkviliðsmönnunum brunastiga og eldvarnarteppi ef þeir þyrftu á að halda „just in case“.

Það kviknaði reyndar einu sinni í húsi sem við áttum. Við vorum ekki flutt inn og það kviknaði í, í kjallaraíbúð hinum megin í húsinu. Við höfðum verið eigendur hússins í 3 daga þegar þetta gerðist og vorum miður okkar því það var ekkert slökkvitæki, eldvarnarteppi og enginn brunastigi kominn á staðinn (og auðvitað kviknaði í). Það var skelfileg lykt í gamla timburhúsinu og mann sveið í augun af reyknum. Slökkviliðið mætti á staðinn og húsnæðið var reykræst. Reykræsting er dularfullt hugtak. Rétt upp hönd þið sem vitið hvað felst í að reykræsta? Maður heyrir í fjölmiðlum af slökkviliðinu að „reykræsta“ húsnæði og maður sér fyrir sér menn með Ghostbusters ryksugur á bakinu, í svona geimfarabúningi að soga burt reyk. Ég varð fyrir svolitlum vonbrigðum þegar það kom maður frá tryggingafyrirtæki og setti lítið útvarp á gólfið. „Við látum tækið vera hérna þangað til reykjarlyktin er farin“. „Með útvarpi?“ spurði ég eins og auli. Reykrækstingin gerði sitt gagn og lyktin hvarf á einhverjum vikum. Það voru engir innanstokksmunir sem betur fer. Ef við hefðum verið flutt inn hefði ég örugglega dregið fram eldvarnarstigann og hent honum út um gluggann, klifrað niður, vafin inn í eldtefjandi teppi. Þó ég hefði getað labbað niður stigann og út um útidyrnar. Bara af því brunastiginn var undir rúmi, eins og alltaf. Það kviknaði svo í eitt sinn í húsi sem við bjuggum í hérna í London þegar eigandi kjallaraíbúðarinnar gleymdi baunum í pottinum. Það kom svakaleg lykt upp á 4ðu hæð og slökkviliðið mætti á staðinn og braut niður hurðina og bjargaði baununum. Það þurfti engan eldvarnarstiga en ég var að hugsa um að bjóða slökkviliðsmönnunum upp og sýna þeim hvað ég væri vel búin „just in case“.

Þegar við fluttum í varanlegt húsnæði hérna í London fyrir um ári síðan keypti ég auðvitað brunastiga, og eldvarnarteppi, og slökkvitæki. Reykskynjararnir eru tengdir rafmagni og geta ekki orðið hleðslulausir (batteríslausir). Í hvert skipti sem ég flyt í nýtt húsnæði þyl ég upp eldvarnirnar fyrir pabba og hann segir „gott, gott“ og svo talar hann um hvað eldvarnir skipti miklu máli (sem þær gera). Ég hef það líka fyrir vana að skoða alltaf útgönguleiðir hvar sem ég er næturgestur, hvort sem ég er á hóteli eða í heimahúsi. Ég stóð mig að því í fyrra, í 10fm strákofa í Kenya að svipast um eftir útgönguleið...(really Sigrún?). Ég er orðin verri með þetta eftir að við urðum fjölskylda en svo sem eðlilegt. Ég er alltaf að plana, ef kviknar í, hvaða leið við förum út. Ég er með svona „just in case“ skúffu í náttborðinu með öllum vegabréfum (það fyrsta sem var stolið af okkur auðvitað þegar var brotist inn þar sem við áttum einu sinni heima). Það er líka alltaf sími við hendina í svefnherberginu. Það er nefnilega yfirleitt að maður er sofandi þegar maður kemst ekki út og það kviknar í og þá er gott að vera með vegabréf og síma innan seilingar, „just in case“.

Hvers vegna í veröldinni er ég að velta þessu fyrir mér? Því mér finnst að forsjálni pabba míns eigi að skila sér til ykkar líka. Hann hefur nefnilega lagt sig mikið fram við að smíða t.d. glugga sem opnast þannig að allir komist út ef á þarf að halda, og passa upp á útgönguleiðir. Það er gott að vera vitur eftir á og eiginlega mjög erfitt þegar kviknar í. Það gerist allt of oft að fólk lætur lífið í eldsvoða og mér finnst ég alltaf að vera lesa frásagnir af foreldrum hér sem missa börnin sín í eldsvoða. Eld má oft slökkva og eldi er hægt að komast undan, ef rétt er að öllu staðið. Með eld er eiginlega engin afsökun, maður verður að vera undirbúinn. Það eru ekki allir með 50 metra langa brunaslöngu en þegar líf fjölskyldunnar er í húfi er eins gott að maður geri allt rétt, „just in case“.

Setja á to-do listann fyrir vikuna: Skoða útgönguleiðir ef eldur kviknar, hver tekur kaffivélina, börnin, blandarann og  (þið sem þekkjið Elektru vitið hvers vegna hún er á undan börnunum í listanum) o.s.frv. Athuga reykskynjara, kaupa eldvarnarteppi, slökkvitæki og ef þið eruð eins og pabbi minn, eldvarnarstiga þó svo þið væruð búsett í kjallara...það er alltaf ágætt „just in case“).

Er.svo.mikið.að.drukkna í skólanum. Mörg ykkar kannski þekkið myndina: Mamman gjóar augum á námsefnið sem liggur á eldhússkenkinum með eitt Afkvæmi á handleggnum, hitt hangandi í buxnaskálminni, annað grenjandi, hitt með hor lekandi niður á höku, á meðan pastað sýður og síminn hringir. Basic.  Sem betur fer er ég að kafna úr áhuga yfir námsefninu. Ég er t.d. að skrifa ritgerð um tengslin á milli offitu og of lítils svefns. Tengslin eru mun sterkari en maður myndi ætla (og eru til komin vegna hormóna eins og ghrelins, leptins og cortisols. Cortisol er streituhormón og hefur áhrif á hverja frumu líkamans og leptin og ghrelin hafa áhrif á seddu- og svengdartilfinningu). Þeir sem þekkja mig vita að ég er með svefn-þráhyggju gagnvart börnunum og enginn og ekkert getur haft áhrif á að þau fái að sofa...nema í neyðartilvikum (flugferðir og spítalavist). Kannski sem betur fer því lítill svefn um 30 mánaða getur spáð fyrir um offitu barns um 7 ára aldurinn! Ég er að lesa svo glæ-, glænýjar rannsóknir að þær eru ekki einu sinni komnar í vísindatímaritin. Ótrúlega spennandi. Týpískar rannsóknir auðvitað sem enda í blöðunum með stríðsletri og allir leggjast undir sæng til að vera mjóir. Þetta er ekki aaaaaaalveg svo einfalt mál en er spennandi engu að síður. Verst bara að ég hef 2 mínútur á dag til að læra og enn minna þegar börnin eru lasin. Eins og núna. Ó well....þetta er það sem ég valdi mér.